Kilka rzeczy, których nie wiedziałeś o Eurowizji

Wczoraj zakończył się jubileuszowy, 60. Konkurs Piosenki Eurowizji. Zwycięzcą został reprezentant Szwecji, Måns Zelmerlöw, z piosenką "Heroes". Wokół konkursu można podjąć wiele interesujących tematów, w których większość z nas wciąż pozostaje zielona. Spróbujmy więc odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących Eurowizji.

Jak doszło do powstania konkursu?

Początki konkursu - jak łatwo obliczyć - sięgają 1956 roku. Poszukiwania oryginalnego pomysłu na międzynarodowe widowisko rozrywkowe trwały od kilku lat. Jeden z takich pomysłów wysunął szwajcarski dziennikarz i zarazem przewodniczący Europejskiej Unii Nadawców, Marcel Bezençon. Pierwszy konkurs odbył się w Lugano, w Szwajcarii. Uczestniczyło w nim siedem państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Szwajcaria i Włochy.

Marcel Bezencon, uznawany za twórcę Konkursu Piosenki Eurowizji.

Skąd się wzięła "Wielka Piątka"?

Obecny format konkursu nie funkcjonował rzecz jasna od jego pierwszej edycji. Początkowo odbywał się tylko jeden koncert - finał. Po rozpadzie Jugosławii i Blogu Wschodniego szybko okazało się jednak, że liczba państw ubiegających się o udział w festiwalu znacznie przekracza jego możliwości. Przez wiele lat rozważano różne opcje zmniejszenia liczby uczestników finału. Ostatecznie w 2004 roku wprowadzono zasadę organizacji półfinału. Udział w finale zapewnionych miało jednak 14 najlepszych państw z poprzedniego konkursu, przy czym w tej puli musiały znaleźć się Francja, Wielka Brytania, Niemcy oraz Hiszpania, jako państwa wkładające najwięcej funduszy w funkcjonowanie Europejskiej Unii Nadawców. W 2011 roku, kiedy rozgrywano już dwa półfinały, a do finału wstęp uzyskiwali jedynie zwycięzcy poprzedniej edycji konkursu oraz wymienione wyżej kraje, do konkursu powrócili Włosi, dopełniając automatycznie skład "Wielkiej Piątki".

Kto wygrywał najczęściej?

Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Dominatorem w tej kwestii była od dawien dawna Irlandia, która zwyciężała siedem razy. Sęk w tym, że jej ostatnie zwycięstwo miało miejsce w 1996 roku. Od tego czasu Szwecja, która jest obecnie druga na liście (6 zwycięstw) wygrała aż trzy razy - 1999, 2012 i 2015 rok. Kolejne miejsca z kolei znów zajmują kraje, które nie wygrywały od przeszło 15 lat: Wielka Brytania, Francja, Luksemburg, Holandia, Izrael. Wiele z nich, tak jak Wielka Brytania, dużą liczbę tryumfów zawdzięcza pierwszym latom Eurowizji, kiedy liczba uczestników wahała się w okolicach dziesięciu. Gdybyśmy zatem uznali, że ważne są wyniki osiągnięte po rozpadzie Jugosławii i Bloku Wschodniego, a więc po 1993 roku, wyszłoby na to, że pierwsza jest Szwecja (3), następnie Dania (2), a potem szereg państw z jednym zwycięstwem na koncie.

Loreen, szwedzka zwyciężczyni Eurowizji z 2012 roku.

Spróbujmy jeszcze podzielić kraje na kilka bloków: Europa Zachodnia (Francja, Hiszpania, Monako, San Marino, Wielka Brytania, Malta, Irlandia i Portugalia), Skandynawia, Beneluks i kraje niemieckojęzyczne, Europa Środkowa (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Rumunia, państwa bałtyckie), Bałkany i okolice (była Jugosławia, Albania, Bułgaria, Turcja, Grecja, Izrael i Cypr), Wspólnota Niepodległych Państw i okolice (Rosja, Armenia, Azerbejdżan, Gruzja, Mołdawia, Ukraina, Białoruś). W tym przypadku licząc wszystkie 60 edycji pierwsza będzie z 22 zwycięstwami Europa Zachodnia przed Beneluksem i krajami niemieckojęzycznymi (16). Ta sama Europa Zachodnia po 1993 r. nie wygrała jednak kompletnie nic, a na czele figuruje Skandynawia z 8 tryumfami.

Czy język piosenki ma znaczenie?
Chyba tak. Wiadomo, że angielski jest najpopularniejszym z eurowizyjnych języków - aż 28 piosenek-zwycięzców Eurowizji była napisana właśnie w tym języku. 14 było francuskich, po 3 niderlandzkie i hebrajskie. Ostatni raz piosenka śpiewana w innym języku niż angielski wygrała natomiast w 2007 roku, czyli 8 lat temu! Była to serbska "Molitva" Mariji Serifović.

Czy wprowadzenie do Eurowizji jurorów miało znaczenie?
To będzie bardzo subiektywna ocena, lecz na to pytanie trudno odpowiedzieć inaczej. Jurorzy zostali wprowadzeni w 2009 roku, czyli podczas Eurowizji w Rosji. Niemal natychmiast dało się zaobserwować zmianę eurowizyjnego trendu. W konkursie zaczęły się pojawiać piosenki bardziej uznane, bardziej ambitne i wykonywane przez szerzej rozpoznawalnych artystów. I - co chyba najważniejsze - przestała się w praktyce liczyć oprawa graficzna, ilość efektów specjalnych, czy po prostu przeciętność, mainstreamowość piosenek. Szybko okazało się, że te "nowe" utwory zdobyły nie tylko sympatię jurorów, ale też widzów - zaczęły wygrywać i osiągać naprawdę wysokie miejsca - począwszy od zwycięstwa Leny ("Satellite"), a kończąc na czwartym miejscu Loïca Nottet z Belgii we wczorajszym finale.

Lena podczas Eurowizji 2010.

Kto był najbardziej wytrwałym uczestnikiem Eurowizji?
Historia w zasadzie sprzed roku. Valentina Monetta z San Marino po raz trzeci bierze udział w Eurowizji. Nie przeszkadzają jej dwie wielkie porażki w poprzednich edycjach. A te musiały boleć. W 2012 roku co prawda od razu skazywano ją na porażkę z kawałkiem "The Social Network Song", lecz już rok później była jedną z faworytek, postaci typowanych przez wszystkich na zwycięzcę widowiska. I wystarczyło to do zajęcia 11. miejsca, ale... w półfinale! Wielkość kraju chyba w tym przypadku nie pomaga... Mimo to, Monetta wystąpiła w 2013 r. i z piosenką "Maybe" odniosła wielki sukces - awansowała do finału i zajęła... 24. miejsce. W San Marino poczytano to za powód do ogromnej radości!

Valentina Monetta podczas Eurowizji 2014.

Na koniec o tym, jak wydać dużo pieniędzy przy okazji konkursu Eurowizji.
Przenosimy się do Azerbejdżanu. Kraj ten gościł Eurowizję w 2012 roku, dzięki zwycięstwie duetu Ell & Nikki w poprzedniej edycji. Konkurs postanowiono zorganizować w Baku. Miał się on cechować niezwykłym - jak na Eurowizję - przepychem. Specjalnie na tą okazję zbudowano w stolicy Azerbejdżanu ogromną, mieszczącą przeszło 20 tysięcy widzów halę. Przed występem każdego z uczestników była ona podświetlana od zewnątrz flagami państw, z których pochodzili. Dodatkowo, na imprezę zaproszono poprzednich pięciu zwycięzców konkursu tylko po to, by wykonali wspólną piosenkę w jednym z półfinałów. Jak już, to na bogato!

Crystal Hall w Baku, Eurowizja 2012.